ਪਿੰਡ ਡਾਇਰੀ ਤੇ ਯਾਤਰਾਵਾਂ ਲੜੀ: 5

॥ਕਾਣੀ ਮੁਰਗੀ ਦੀ ਕਹਾਣੀ॥

ਮੇਰੇ ਬਾਪ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਕਾਫੀ ਵੱਡਾ ਸੀ ਜਿਸ ਵਿਚ ਉਸ ਦੀਆਂ ਤਿੰਨ ਪਤਨੀਆਂ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਛੇ ਪੁੱਤਰ ਅਤੇ ਚਾਰ ਧੀਆਂ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ। ਘਰ ਵਿਚ ਹਰ ਚੀਜ਼, ਵਸਤ, ਖਾਣ ਪੀਣ ਦੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਅਤੇ ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਪਾਲਤੂ ਜਾਨਵਰ ਵੀ ਮੇਰੇ ਪਿਤਾ ਦੀ ਨਰ ਔਲਾਦ ਵਿਚਾਲੇ ਬਰਾਬਰ ਬਰਾਬਰ ਵੰਡੇ ਹੋਏ ਸਨ॥
ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਾਡੇ ਘਰ ਵਿਚਲੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਛੇ ਮੁਰਗੀਆਂ ਸਾਡੇ ਭਰਾਵਾਂ ਨੂੰ ਵੰਡ ਕੇ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਸਨ।ਮੈਂ ਇਸ ਨੂੰ ਮੁਰਗੀਆਂ ਦੀ ਵੰਡ ਵਿਚ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਮੰਦਭਾਗਾ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਕਹਾਂਗਾ ਕਿ ਮੇਰੇ ਹਿੱਸੇ ਜੋ ਮੁਰਗੀ ਆਈ ਉਹ ਕਾਣੀ ਸੀ। ਦੇਖੋ ਨਾ, ਅੰਡੇ ਅੱਖਾਂ ਰਾਹੀਂ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੇ ਜਾਂਦੇ! ਮੈਂ ਮੇਰੀ ਮੁਰਗੀ ਨੂੰ ਏਨਾ ਪਿਆਰਾ ਕਰਦਾ ਸੀ ਕਿ ਮੈਂ ਉਸ ਦੀ ਦੁਖਾਂਤਕ ਮੌਤ ਉਤੇ 38 ਸਾਲਾਂ ਪਿੱਛੋਂ ਵੀ ਸੋਗ ਮਨਾ ਰਿਹਾ ਹਾਂ। ਇਨ੍ਹੀਂ ਦਿਨੀਂ ਪੁੱਤਰ ਆਪਣੇ ਬਾਪ ਦੀ ਬਰਸੀ ਵੀ 10 ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਮਨਾਉਣਾ ਭੁੱਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਟਾਂਵੇਂ ਟਾਂਵਿਆਂ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ॥
ਰੋਜ਼ ਸਵੇਰੇ ਜਦੋਂ ਮੇਰੀ ਮਾਂ ਦੁੱਧ ਰਿੜਕ ਲੈਂਦੀ ਸੀ ਅਤੇ ਮੱਖਣ ਕੱਢ ਲਿਆ ਕਰਦੀ ਸੀ, ਮੈਂ ਮੁੜ ਤੋਂ ਮਧਾਣੀ ਗੇੜਣ ਲੱਗ ਪੈਂਦਾ ਸਾਂ। ਮੈਂ ਹਮੇਸ਼ਾ ਮੁੱਠੀ ਭਰ ( 9 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿਚ ਮੇਰੀ ਮੁੱਠੀ ਵੀ ਛੋਟੀ ਜੁ ਸ ੀ) ਮੱਖਣ ਕੱਢਣ ਵਿਚ ਕਾਮਯਾਬ ਹੋ ਜਾਇਆ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਫੇਰ ਮੈਂ ਆਪਣੀ ਮੁਰਗੀ ਨੂੰ ਬੁਲਾਉਂਦਾ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਹੱਥੀਂ ਆਪਣੀ ਮਿਹਨਤ ਦਾ ਫਲ ਖੁਆਉਂਦਾ॥
ਤੇ ਜਿਸ ਵੇਲੇ ਇਹ ਕਾਣੀ ਆਂਡਾ ਦਿੰਦੀ, ਮੈਂ ਸਕੂਲੋਂ ਆ ਗਿਆ ਹੁੰਦਾ। ਉਹ ਘਰ ਦੇ ਤੰਦੂਰ ਵਿਚ ਵੜ ਕੇ ਆਂਡਾ ਦਿਆ ਕਰਦੀ ਸੀ ਕਿਉਂ ਕਿ ਉਸ ਵੇਲੇ ਤੱਕ ਤੰਦੂਰ ਦੀ ਸੁਆਹ ਠੰਢੀ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਤੰਦੂਰ ਵਿਚ ਕੁੱਢਣ ਮਾਰਨ ਲਈ ਮੋਰੀ ਰੱਖੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਤੇ ਤੁਹਾਡੇ ਵਿੱਚੋਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮੁਰਗੀ ਨੂੰ ਆਂਡਾ ਦਿੰਦਿਆਂ ਦੇਖਿਆ ਹੈ, ਤੁਸੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹੋਵੇਗੇ ਕਿ ਮੁਰਗੀ ਆਂਡਾ ਦੇਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕੁੱਝ ਚਿਰ ਲਈ ਆਸਨ ਲਗਾ ਕੇ ਬੈਠਦੀ ਹੈ।ਅਤੇ ਆਂਡਾ ਦੇਣ ਤੋਂ ਕੁੱਝ ਪਲ ਪਹਿਲਾਂ ਖੜ੍ਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ॥
ਮੈਂ ਉਡੀਕਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਅਤੇ ਕੁੱਢਣ ਮਾਰਨ ਵਾਲੀ ਮੋਰੀ ਵਿਚ ਦੀ ਦੇਖਦਾ ਰਹਿੰਦਾ। ਜਿਉਂ ਹੀ ਉਹ ਉਠਦੀ ਮੈਂ ਤੰਦੂਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਸਹੀ ਟਿਕਾਣੇ ਹੱਥ ਕਰ ਦਿੰਦਾ। ਵਾਹ! ਤਾਜ਼ਾ-ਤਾਜ਼ਾ ਦਿੱਤੇ ਆਂਡੇ ਵਿਚ ਕਿਆ ਨਿੱਘ ਹੋਇਆ ਕਰਦਾ ਸੀ 38 ਸਾਲ ਗੁਜ਼ਰ ਗਏ ਹਨ ਤੇ ਮੈਂ ਉਸ ਨਿੱਘ ਲਈ ਤਰਸ ਰਿਹਾ ਹਾਂ- ਮਨੁੱਖਾਂ ‘ਚੋਂ ਤਾਂ ਇਹ ਅਲੋਪ ਹੀ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ॥
ਅਤੇ ਇਕ ਹੋਰ ਵੀ ਖਿੱਚ ਹੋਇਆ ਕਰਦੀ ਸੀ। ਨਹੀਂ, ਖਿੱਚ ਸਹੀ ਸ਼ਬਦ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਸਾਡੇ ਛੇਵਾਂ ਭਰਾਵਾਂ ਲਈ ਆਾਪਣੀ ਆਪਣੀ ਮੁਰਗੀ ਅਤੇ ਸਾਂਝੇ ਮੁਰਗੇ ਨੂੰ ਖੁੱਡੇ ਵਿਚੋਂ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲਦਿਆਂ ਦੇਖਣ ਵਿਚ ਇਕ ਉਮਾਹ ਹੋਇਆ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਬੇਸ਼ੱਕ, ਮੇਰਾ ਉਮਾਹ ਮੇਰੀ ਕਾਣੋ ਰਾਣੀ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਹੁੰਦਾ ਸੀ!॥
1967 ਦੀ ੳੇੁਸ ਮੰਦਭਾਗੀ ਸਵੇਰ ਨੂੰ ਬਾਕੀ ਦੀਆਂ ਮੁਰਗੀਆਂ ਅਤੇ ਮੁਰਗਾ ਤਾਂ ਦੌੜ ਕੇ ਕੁੜ-ਕੁੜ ਕਰਦੇ ਖੁੱਡੇ ਵਿੱਚੋਂ ਨਿੱਕਲ ਆਏ, ਮੇਰੇ ਵਾਲੀ ਨਹੀਂ। ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਉਹ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਬਾਹਰ ਨਿੱਕਲਿਆ ਕਰਦੀ ਸੀ। ਮੈਂ ਇਸ ਡਰ ਨਾਲ ਕੁੱਝ ਪਲਾਂ ਲਈ ਉਡੀਕਦਾ ਰਿਹਾ ਕਿ ਕਿਤੇ ਉਹ ਬਿਮਾਰ ਨਾ ਹੋ ਗਈ ਹੋਵੇ।ਪੰਜ ਮਿੰਟ। ਦਸ ਮਿੰਟ। ਪਰ ਜਦੋਂ ਉਹ 15 ਮਿੰਟ ਵੀ ਬਾਹਰ ਨਾ ਆਈ ਤਾਂ ਮੈਂ ਖੁੱਡੇ ਵਿਚ ਸਿਰ ਪਾ ਕੇ ਦੇਖਿਆ ਕਿ ਉਹ ਮਰੀ ਪਈ ਸੀ॥
ਕੱਚੇ ਘਰ ਦੀਆਂ ਕੰਧਾਂ ਨੂੰ ਹਿਲਾ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਚੀਕ ਦੇ ਨਾਲ ਮੈਂ ਉਸ ਦੀ ਦੇਹ ਬਾਹਰ ਕੱਢੀ। ਮੈਂ ਅੱਧਾ ਘੰਟਾ ਉਸ ਦੀ ਦੇਹ ਲਾਗੇ ਰੋਂਦਾ ਰਿਹਾ ਅਤੇ ਫੇਰ ਉਸ ਨੂੰ ਸਨਮਾਨਜਨਕ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਪਿੰਡ ਦੀ ਫਿਰਨੀ ਉਤੇ ਦਫਨ ਕਰਨ ਲਈ ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਨੰਨ੍ਹੇ ਮੋਢਿਆਂ ਉਤੇ ਚੁੱਕ ਕੇ ਕਸੀਆ ਲੈ ਕੇ ਤੁਰ ਪਿਆ॥
ਮੈਂ ਛੋਟਾ ਜਿਹਾ ਟੋਆ ਪੁੱਟਿਆ ਤੇ ਦੇਹ ਉਸ ਦੇ ਲਾਗੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤੀ। ਬੇਮੁਹਾਰ ਰੋਂਦਾ ਹੋਣ ਕਰ ਕੇ ਮੇਰੇ ਵਿਚ ਉਸ ਨੂੰ ਦਫਨ ਕਰਨ ਦੀ ਹਿੰਮਤ ਨਹੀਂ ਆ ਰਹੀ ਸੀ। ਮੈਂ ਸਵੇਰੇ 7 ਵਜੇ ਤੋਂ ਰਾਤ ਦੇ 10 ਵਜੇ ਤੱਕ ਰੋਂਦਾ ਰਿਹਾ ਸੀ॥
ਰਾਤ ਦੇ ਦਸ ਵਜੇ ਮੇਰੀ ਮਾਂ ਮੈਨੂੰ ਭਾਲਦੀ-ਭਾਲਦੀ ਆਈ ਤੇ ਦੇਖਿਆ ਕਿ ਮੈਂ ਮਰੀ ਹੋਈ ਮੁਰਗੀ ਅਤੇ ਪੁੱਟੇ ਹੋਏ ਟੋਏ ਕੋਲ ਬੈਠਾ ਰੋ ਰਿਹਾ ਸਾਂ।ਉਸ ਨੇ ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਹਮਦਰਦੀ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ: “ਪੁੱਤ, ਜੇ ਤੈਥੋਂ ਨਹੀਂ ਦਬਾਈ ਜਾਂਦੀ ਤਾਂ ਮੈਂ ਦੱਬ ਦਿੰਦੀ ਹਾਂ।“ ਮੁਰਗੀ ਨੂੰ ਦਫਨਾਉਣ ਪਿੱਛੋਂ ਉਸ ਨੇ ਮੈਂਨੂੰ ਜੱਫੀ ਵਿਚ ਲਿਆ, ਚੁੱਕ ਲਿਆ ਅਤੇ ਘਰੇ ਲੈ ਆਈ। ਅਸੀਂ ਦੋਵੇਂ ਸਾਰਾ ਰਾਹ ਰੋਂਦੇ ਆਏ।
ਇਹ ਕੋਈ ਹਲਕਾ-ਫੁਲਕਾ ਲੇਖ (ਮਿਡਲ) ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਹ ਇਕ ਬਹੁਤ ਪਿਆਰੇ ਨੂੰ 38 ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਦੇਰੀ ਬਾਅਦ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ ਹੈ। ਅਤੇ ਆਖਰੀ ਗੱਲ, ਇਨ੍ਹਾਂ 38 ਸਾਲਾਂ ਵਿਚ ਮੈਨੂੰ ਇੱਕ ਵੀ ਮਨੁੱਖ ਨਹੀਂ ਮਿਲਿਆ ਜੋ ਉਸ ਪਿਆਰ ਦਾ ਹੱਕਦਾਰ ਹੋਵੇ ਜੋ ਮੈਂ ਉਸ ਕੁਕੜੀ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ।
(Since it was published in The Tribune in 2005, 38 years means at that time. For English version, Please visit www.tribuneindia.com/2005/20050606/edit.htm)