ਪਿੰਡ ਡਾਇਰੀ ਤੇ ਯਾਤਰਾਵਾਂ ਲੜੀ:4

॥ ਪੀ ਐਨ ਬੀ 1359॥

ਇਹ ਟ੍ਰੈਕਟਰ ਮੇਰੀ ਸੁਰਤ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਖਰੀਦਿਆ ਗਿਆ ਸੀ: ਦਾਦੀ ਅਤੇ ਸੁਖਦੇਵ ਚਾਚੇ ਦੀ ਮਾਂ ਧੰਨੋ ਦੱਸਿਆ ਕਰਦੀਆਂ ਸਨ ਕਿ ਔਸ ਥਾਂ ਤੋਂ ਪੱਟ ਕੇ ਚਾਂਦੀ ਦੇ 16000 ਰੁਪਏ ਕੱਢੇ ਗਏ ਸਨ ਇਹ ਟ੍ਰੈਕਟਰ ਖਰੀਦਣ ਲਈ। ਫੋਰਡਸਨ ਮੇਜਰ ਟ੍ਰੈਕਟਰ ਸੀ, ਜਿਸ ਦੇ ਨਾਲ ਦਾ ਟ੍ਰੈਕਟਰ ਸਿਰਫ ਨਾਲ ਲਗਦੇ ਪਿੰਡ ਦੇਸੂ ਮਲਕਾਣੇ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਤਾਪ ਕੋਲ ਹੋਇਆ ਕਰਦਾ ਸੀ ਜਿਸ ਨਾਲ ਮੇਰੇ ਪਿਉ-ਦਾਦੇ ਦੀ ਸੇਫੀ ਸੀ।
ਸਾਡੇ ਪਿੰਡ ਦਾ ਇਹ ਪਹਿਲਾ ਟ੍ਰੈਕਟਰ ਸੀ। ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਤਾਂ ਬਥੇਰੇ ਟ੍ਰੈਕਟਰ ਆਏ। ਤਾਰ ਗਿਆਨੀ ਕਾ ਜ਼ੀਟਰ, ਕਿਸ਼ਨੇ ਕੇ ਬੂਟੇ ਕਾ ਮਰਸੀ ਫਰਗੂਸਨ, ਕਿਸੇ ਦੇ ਆਈਸ਼ਰ ਤੇ ਹੁਣ ਤਾਂ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕੀਹਦੇ ਕੋਲ ਕਿਹੜਾ ਟ੍ਰੈਕਟਰ ਹੈ। (ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਪਹਿਲਾ ਰੇਡੀਓ-ਮਰਫੀ- ਵੀ ਮੇਰੇ ਬਾਪ ਨੇ ਲਿਆਂਦਾ, ਪਹਿਲਾ ਥ੍ਰੈਸ਼ਰ ਵੀ।)
ਸਾਡੇ ਟ੍ਰੈਕਟਰ ਦਾ ਰਜਿਸਟ੍ਰੇਸ਼ਨ ਨੰਬਰ ਪੀ ਐਨ ਬੀ 1359 ਸੀ, ਸ਼ਾਇਦ ਇਹ ਰਾਮਾ ਮੰਡੀ ਦੇ ਕਿਸੇ ਸੇਠ ਤੋਂ ਖਰੀਦਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। (ਬਠਿੰਡਾ ਜ਼ਿਲੇ ਦੇ ਟਰਾਂਸਪੋਰਟ ਮਹਿਕਮੇ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਕੋਈ ਮਿੱਤਰ ਪੜ੍ਹੇ ਤਾਂ ਇਸ ਨੰਬਰ ਦਾ ਮੁੱਢ ਤਲਾਸ਼ ਕੇ ਦੱਸਣ ਦੀ ਕਿਰਪਾ ਕਰੇ।)
ਬੜੇ ਸਾਲ ਇਸ ਨੂੰ ਚਾਚਾ ਚਲਾਉਂਦਾ ਰਿਹਾ ਗੁਰੂਸਰ ਅਤੇ ਕਾਲਾਂਵਾਲੀ ਵਿਚਾਲੇ- ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਕਾਲਾਂਵਾਲੀ ਵਿਚ। ਫੇਰ ਚਾਚਾ ਕਹਿੰਦਾ ਕਿ ਇਹ ਮੈਂ ਲਿਜਾਣਾ ਹੈ ਤੇ ਉਹ ਸਾਡੇ ਹਿੱਸੇ ਦੇ 8000 ਰੁਪਏ ਤਾਰ ਕੇ ਇਸ ਨੂੰ ਲੈ ਗਿਆ।
(ਖਚਰ ਮੋਛਾ: ਸਾਡੇ ਘਰੇ ਕਿੱਕਰ ਦਾ ਇਕ ਮੁੱਢ ਬੜੇ ਸਾਲਾਂ ਦਾ ਪਿਆ ਸੀ ਤੇ ਚਾਚਾ ਅਕਸਰ ਮੇਰੇ ਪਿਉ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ ਕਿ ਇਸ ਨੂੰ ਲਿਜਾਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਅਖੀਰ ਉਹ ਇਹ ਮੁੱਢ ਵੀ ਲੈ ਗਿਆ।)
ਚਾਚਾ ਆਪਣੇ ਖੇਤਾਂ ਵਿਚ ਇਸ ਤੋਂ ਕੰਮ ਲੈਂਦਾ ਰਿਹਾ ਤੇ ਕਿਰਾਏ ‘ਤੇ ਵੀ ਚਲਾਉਂਦਾ ਰਿਹਾ। ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਪਿੱਛੋਂ 1981 ਵਿਚ ਉਹ ਇਕ ਦਿਨ ਰਾਤ ਨੂੰ ਟ੍ਰੈਕਟਰ ‘ਤੇ ਤਲਵੰਡੀ ਸਾਬੋ ਤੋਂ ਆ ਰਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਰਸਤੇ ਵਿਚ ਪੈਂਦੇ ਬਿਜਲੀ ਬੋਰਡ ਦੇ ਦਫਤਰ ਨਜ਼ਦੀਕ ਇਸ ਤੋਂ ਡਿੱਗ ਕੇ ਪਿਛਲੇ ਟਾਇਰ ਹੇਠ ਆ ਕੇ ਮਾਰਿਆ ਗਿਆ। ਪੀਤੀ ਹੋਈ ਸੀ।
(ਖੱਚਰ ਮੋਛਾ: ਕਿੱਕਰ ਦਾ ਉਹੀ ਮੁੱਢ ਉਸ ਦਾ ਸਸਕਾਰ ਕਰਨ ਦੇ ਕੰਮ ਆਇਆ।)
ਟ੍ਰੈਕਟਰ ਵਾਪਸ 16000 ਰੁਪਏ ਵਿਚ ਮੇਰੇ ਬਾਪ ਨੇ ਖਰੀਦ ਲਿਆ। ਅਸੀਂ ਦੋ (ਸਕੇ) ਭਰਾ ਨੌਕਰੀ ਕਰਦੇ ਸਾਂ ਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟਾ ਏਨਾ ਨਿੱਖਟੂ ਸੀ ਕਿ ਟ੍ਰੈਕਟਰ ਦੀ ਕੋਈ ਵਰਤੋਂ ਨਾ ਕਰ ਸਕਿਆ ਜਦ ਕਿ ਬਾਪ ਦੀ ਉਮਰ ਨਹੀਂ ਰਹੀ ਸੀ ਟ੍ਰੈਕਟਰ ਤੋਰਨ ਦੀ। ਖੜ੍ਹਾ-ਖੜ੍ਹਾ ਬੇਕਾਰ ਹੋ ਗਿਆ ਤੇ ਅਖੀਰ ਸਿਰਸਾ ਦੇ ਕਿਸੇ ਕਬਾੜੀਏ ਨੂੰ 35,000 ਰੁਪਏ ਵਿਚ ਵੇਚ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।
‘ਇਕ ਟ੍ਰੈਕਟਰ ਨੂੰ ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ’ ਸਿਰਲੇਖ ਤਹਿਤ ਇਸ ਟ੍ਰੈਕਟਰ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ‘The Statesman’ ਵਿਚ ‘Now & Again’ ਕਾਲਮ ਵਿਚ 1994 ਵਿਚ ਛਪੀ ਸੀ। ਘਰ ਵਿਚੋਂ ਉਸ ਲੇਖ ਦੀ ਕਤਰਨ ਨਹੀਂ ਮਿਲੀ, ਜੇ ਮਿਲ ਗਈ ਤਾਂ ਇਸ ਪੋਸਟ ਨੂੰ ਉਤਾਰ ਕੇ ਉਸ ਦਾ ਅਨੁਵਾਦ ਚਾੜ੍ਹਾਂਗਾ ਕਿਉਂ ਕਿ ਮੈਂ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਉਹ ਲੇਖ ਇਸ ਪੋਸਟ ਨਾਲੋਂ ਕਿਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੁਹਣਾ ਸੀ।
(28 ਅਪ੍ਰੈਲ 2010)
For more information on Fordson Major Tractor, please visit:http://wiki/Fordson_tractor